سەفین جودەت
بەکالۆریۆس ب زانستێن سیاسی
وەکی یا دیار هەر هەیڤەکێ حکومەتا عێراقێ ب بهانەیێن جودا جودا رێگێری کارە لبەرامبەر نە هنارتنا موچەیێ فەرمانبەرێن هەرێما کوردستانێ، داکۆ ب درۆستی د هوکارێن ئەڤێ پرسگرێکێ بگەهین یا پێتڤیە بیچەک بەرپەرێن مێژوی هەلبدەین.
حکۆمەتا عێراقێ ل هەر وێزگەها کۆ تێدا خۆ ب هێز دیت بیت یا هەوڵ دای سەنگ و پێگەهێ هەرێما کوردستانێ لاۆاز بکەت، نە گەلەک ژ مێژە بوو دەمێ “نوری مالیکی” سەرۆک وەزیرێ پێشویێ حکومەتا عێراقێ دگوت پێتڤیە دەسهەلاتێن هەرێمێ لاۆاز ببن و هەتا دگوتی پێتڤیە گوهرانکاری د مادەیێن دەستوری ژی دا بهێتەکرن ژبەر ئەوان دەسهەلاتێن زۆرێن ب هەرێمێ هاتینە دان، ل داویێ ژی ل شوباتا ساڵا 2014ێ بەشە بودجەیێ هەرێم بڕی، دیسان گەلەک ڤە نەکێشا و پشتی دەست ب کاربوونا “حەیدەر عەبادی” وەک سەرۆک وەزیرێ عێراقێ، دووبارە دەستکر ب لاۆازکرنا قەوارێ هەرێما کوردستانێ و درێژی دا ب سیاسەتا مالکی، و هەتا پشتی ریفراندومێ ب دەمەکێ کورت، ئەگەر بەرگێری نە هات با کرن ژلایێ پێشمەرگەی ڤە دبیت ب تانک و زری پۆشان گرۆپێن جەکداریێن شوعی و لەشکەرێ عێراقێ هاتبان تا هەولێر،دهۆک،سلێمانیێ، عێراق ب ئەڤان هەمی دژایەتیکرنا نە ژی نە راۆستیای ول دووماهێ لدژی هنارتنا نەفتا هەرێمێ سکڵا تۆمار کر و ل دیف ژوورا بازرگانی یا ناڤ دەولەتی ل پاریسێ ل شوباتا ساڵا 2023ێ بریارا راگرتنا نەفتا هەرێمێ ژی ب شێوەکی سەربەخۆ دەرکر.
ئانکۆ وەکی یا دیار د ئەڤێ قوناغا بووری هەمیێ دا عێراقێ ب هەمی سیاسەت و میکانزمان هەوڵا لاۆازکرنا قەوارەیێ هەرێما کوردستانێ کریە، پشتی ڤێ هەمیێ ژی د ئەڤێ قوناغێ دا عێراق یا دەسپێکری ب سیاسەتا برسیکرنا خەلکێ هەرێمێ و نەدانا موچەیێن فەرمانبەێن وێ، ئەڤە ژی بۆ هندێ داکۆ خەلکێ هەرێمی ل دژی دەسهەلاتا کوردی دەست ب نەرازیبوون و سزادانێ بکەت، نەدانا مافێن یاسیای و موچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما کوردستانێ ژلایێ حکومەتا فیدرالێ ڤە بن پێکاری و یاری پێکرنە ب مافێ تاکێ کورد، چونکی ل گورەی دەستوری، ژیان و بژێویا خەلکێ کوردستانێ د ئەستۆیێ حکومەتا عێراقێ دایە و د هەمان دەم دا هەرێمێ نیڤا داهاتێن نا نەفتی ژی رادەستی بەغدا کرینە ژبلی چەند هەیڤەکێن ئەڤێ داویێ تێنەبن، لەوا نە هنارتنا ماف و شایستەیێن خەلکێ هەرێمێ بۆ چ ڤەدگەریت گەلوو ؟
ئەگەر هۆکار حکومەتا هەرێمی یە، بوچی بەغدا رۆنکرنەکا درۆست نادەت ب بەلگەیێن یاسایی ڤە ژبۆ رایا گشتی؟ بوچی وەزیرا دارایی یا ئامادە نینە ئێک پەیڤ ژبۆ راگەهانێ بێژیت سەبارەت نە هنارتنا موچەی؟ بوچی ب لڤینان د بێژیت من نە ڤێت ئەز چ ئاخفتنا بکەم ؟ ئەرێ وەزیرا هێژا تەیف سامی گەندەڵی ل هەمی دامو دەزگەهـ وەزارەتێن عێراقێ نەهێلایە لەوا هوسا مایە ب لیستا موچەیێن هەرێمێ ڤە ؟
ئەڤە هەمی ئەو پرسیارن یێن من و هەوە هەمیان دڤێت بەرسڤا وان بزانین، لەوما یا رۆن و ئاشکرایە حکومەتا عێراقێ ل هەر دەمەکێ خۆ بهێز دیتبیت سەرەدەریا سەید و عەبدێ وی یا دگەل هەرێما کوردستانێ کری، ئەڤە هەمی ژی بو هندێ ڤەدگەریت تا نۆکە ژی پتریا دەسهەلاتدارێن عێراقی باوەری ب سیستەمێ فیدراڵی نینە ئەوێ لسەر بنەمایێ یەکسانی و مافان هاتیە دارشتن، هەمی باوەریا وان ئەوە دڤێت عێراقەکا بهێز هەبیت و هەر بریارەک و سیاسەتەکا ئەو بێژن بێی دوو دلی بهێتە جێبەجکرن و چ تشت نەبن بناڤێ قەوارەکێ کوردستانی یێب هێز، لەوا بیانو و هێجەت دێ هەر هەبن ل گورەی دیتنا من، جار ب رێکا دادگەها فیدرالی و جار ژی برێکا پەرلەمان و وەزەرەتا داریی دێ هەوڵا پێلێ دانا مافێن گەلێ کورد کەن، لەوا پێتڤیە دەسهەلاتا کوردی شێوازەکێ دی بگریتە بەر ل بەرامبەر حکومەتا عێراقێ، ل گورەی خاندنا من ژبۆ واقعی پێتڤیە ئەڤ پێنگاڤە بهێنە هاڤێتن :
1- مادەم نینەرێن مە یێن کورد ل بەغدا دزانن کۆ نیازا عێراقێ نەدانا ماف و شایستەیێن گەلێ کوردە و ئەڤە هەمی بیانو هێجەتن دگرنە بەر و هەمی تشت د یاسی نە، پێتڤە ب زیترین دەم خۆڤەکێشن ژ بەغدا ب تەمامی، ئەڤە دێ وەکەت ژی کۆ هەم بوشاهیەکا یاسای درۆست ببیت و هەم دێ بیتە فشارەک ژی لسەر حکومەتا فیدراڵی.
2- یان پێتڤیە خۆپیشاندانێن مەدەنی و سەرتاسەری بهێنە ئەنجام ل کوردستانێ هەمیێ لبەرامبەر ئەڤان سیاسەتێن حکومەتا فیدراڵی.
3-یان ژی چێکرنا فشارەکا ناڤدەولەتی برێکا رێکخراو دەزگەهێن ناڤدەولەتی لسەر حکومەتا عێراقی ژبۆ دەستەبەرکرانا مافێن گەلێ کورد.